1 Ceres – pierwsza według oddalenia od Słońca planeta karłowata Układu Słonecznego, znajdująca się w pasie planetoid między Marsem a Jowiszem.
Odkrycie[]
Ceres odkrył Giuseppe Piazzi w noc noworoczną 1801 roku, podczas testowania nowego katalogu gwiazd.
Jednakże, gdy Piazzi zachorował, obiekt ten stracono z oczu. Niedługo po tym Carl Friedrich Gauss opracował metodę obliczania parametrów orbity tego ciała i pod koniec 1801 r. Ceres została ponownie odkryta. Piazzi najpierw nazwał to ciało niebieskie Ceres Ferdinandae na cześć bogini Ceres, oraz ku czci króla Ferdynanda IV z Neapolu.
Orbita[]
1 Ceres porusza się po orbicie wokół Słońca pośrodku głównego pasa asteroid, a średnia odległość od naszej gwiazdy wynosi 2,77 AU. Peryhelium Ceres wynosi 2,54 AU, a aphelium – 2,98 AU. Jej okres orbitalny wynosi 4 lata i 220 dni. Ceres ma orbitę nachyloną wzgledem ekliptyki pod kątem 10,6°, a mimośród ma wartość 0,08.
Właściwości fizyczne[]
Budowa wewnętrzna Ceres
Biała plama na Ceres
Ceres można oglądać z Ziemi podczas jej opozycji. Osiąga wtedy względną jasność 6,7m i można ją dostrzec przez lornetkę.
Średnica Ceres to 975 km i wśród planetoid pasa głównego jest największym i najbardziej masywnym obiektem. Jej masa wynosi 9,5×10²⁰ kg i stanowi (przypuszczalnie) masy wszystkich planetoid. Czas obrotu wokół własnej osi wynosi 9 godzin 4 minuty, a średnia gęstość materii, z której jest zbudowana to Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle 2,08 \frac{kg}{cm³}} .
Powierzchnia Ceres jest pokryta materiałem bogatym w węgiel i ma ciemną barwę, stąd jej albedo jest także bardzo małe – 0,09. Badania radarowe wykazały, że powierzchnię Ceres zalega drobnoziarnisty pył zwany regolitem. Dzięki teleskopowi Hubble'a zaczęły się dokładne obserwacje tej planetoidy i dostrzeżono ciemną plamę (nazwaną „Piazzi” od nazwiska odkrywcy) o średnicy 250 km. Dalsze obserwacje pozwoliły zidentyfikować pewną jasną formację o średnicy ok. 400 km i inne szczegóły, których pochodzenie nie jest na razie znane.
Wnętrze Ceres składa się z dużego skalnego jądra, ponad którym rozciąga się warstwa lodu wodnego i cienka skorupa zewnętrzna z lekkich minerałów. Podczas tworzenia się Układu Słonecznego, Ceres przechodziła bogatą ewolucję, podczas której ciepło wydzielające się z jej wnętrza roztapiało lód i utworzyło wewnętrzny płaszcz z ciekłej wody, wypychając ją ku górze. Cięższe pierwiastki i minerały (np. krzem) wędrowały ku jądru. Jak się ocenia masa Ceres to od 17 do 27% woda – jej ilość pięciokrotnie przewyższa ilość słodkiej wody na Ziemi.
Ceres mimo swej „planetarnej budowy” – zdecydowanie innej niż w przypadku pozostałych planetoid – nie rozwinęła się do postaci pełnoprawnej planety. Prawdopodobnie przeszkadzały jej w tym ogromne siły grawitacyjne ze strony Jowisza i Marsa.
Badania Ceres[]
NASA planuje w roku 2015 badanie bezpośrednie planetoidy Ceres za pomocą sondy kosmicznej Dawn.
| Układ Słoneczny | |
|---|---|
| Słońce • Merkury • Wenus • Ziemia (Księżyc) • Mars (księżyce Marsa) | |
| Jowisz (pierścienie Jowisza | księżyce Jowisza) • Saturn (pierścienie Saturna | księżyce Saturna) | |
| Uran (pierścienie Urana | księżyce Urana) • Neptun (pierścienie Neptuna | księżyce Neptuna) | |
| Ceres • Pluton (księżyce Plutona) • Haumea (księżyce Haumei) • Makemake • Eris (Dysnomia) | |