Jowisz – największa planeta Układu Słonecznego, piąta w odległości od Słońca. Jest on w grupie planet zewnętrznych. Jego średnica wynosi 142 984 km. Jowisz potrzebuje 11,85 roku na okrążenie Słońca, a na obrót wokół własnej osi – 9 godzin, 50 minut i 30 sekund.
Wygląd, budowa[]
Jego powierzchnia jest zakryta warstwami skłębionych chmur, które składają się z cieczy i gazów. Planeta posiada również cienkie pierścienie o grubości poniżej 1 km odkryte przez Voyagera 1 w 1979 roku.
Jowisz posiada atmosferę z wodoru i helu (75% masy stanowi wodór, 24% – hel). 1% to proste związki chemiczne zawierające wodór (głównie woda, metan i amoniak). Skalne jądro planety jest stosunkowo małe (skupia około 13% masy), otoczone warstwami kolejno metalicznego, ciekłego i gazowego wodoru. Warstwy te nie są jednak ściśle rozgraniczone i przechodzą łagodnie jedna w drugą. Wyższe partie atmosfery Jowisza podlegają rotacji różnicowej, tzn. okres obrotu atmosfery na biegunach jest ok. 5 minut dłuższy niż na równiku. Efekt ten po raz pierwszy zaobserwował Giovanni Cassini w 1690 r. Oprócz tego pasma chmur na różnych wysokościach poruszają się w przeciwnych kierunkach. Wszystkie te zjawiska powodują powstawanie gwałtownych turbulencji i burz – nie należą do rzadkości wiatry o prędkości dochodzącej do . Najbardziej znanym szczegółem jego powierzchni jest Wielka Czerwona Plama, będąca burzą o średnicy większej niż ziemska.
Badania[]
Jowisz, zdjęcia Voyagera 1
- Pioneer 10 (1973) – pasy radiacyjne, szczegóły magnetosfery;
- Pioneer 11 (1974) – w drodze na Saturna;
- Voyager 1 (1979) – pierścienie;
- Voyager 2 (1979) – Adrastea, teza wody na Europie;
- Ulysses (1992) – w drodze na Słońce;
- Galileo (1995) – badanie atmosfery Jowisza;
- Cassini-Huygens (2001) – w drodze na Saturna;
- New Horizons (2007) – w drodze na Plutona.
Księżyce[]
Jowisz i Io, zdjęcia amatorskie
Jowisz posiada 63 księżyce, wśród nich Ganimedesa, który jest największym w Układzie Słonecznym. Inny, Io, jest najbardziej aktywnym wulkanicznie obiektem Układu Słonecznego, dzięki czemu cała powierzchnia liczy sobie mniej niż tysiąc lat. Inne bardzo znane to Europa i Kallisto. Te cztery księżyce odkrył w styczniu 1610 Galileusz. Są one nazywane „księżycami galileuszowymi”.
Reakcje jądrowe[]
Gdyby Jowisz był 80 razy większy, na planecie nastąpiłaby reakcja jądrowa i nasz Układ Słoneczny stałby się układem podwójnym, a życie na Ziemi nie mogłoby zaistnieć. Dodatkowe promieniowanie zakłóciłoby równowagę, jaka umożliwiła powstanie życia.
Galeria[]
.jpg "Jupiter on 2009-07-23 (captured by the Hubble Space Telescope).jpg (479 KB)")
| Układ Słoneczny | |
|---|---|
| Słońce • Merkury • Wenus • Ziemia (Księżyc) • Mars (księżyce Marsa) | |
| Jowisz (pierścienie Jowisza | księżyce Jowisza) • Saturn (pierścienie Saturna | księżyce Saturna) | |
| Uran (pierścienie Urana | księżyce Urana) • Neptun (pierścienie Neptuna | księżyce Neptuna) | |
| Ceres • Pluton (księżyce Plutona) • Haumea (księżyce Haumei) • Makemake • Eris (Dysnomia) | |