Teleskop Hubble'a

Fotografie wykonane przez Teleskop Hubble'a

Fotografie wykonane przez Teleskop Hubble'a

Teleskop Hubble'a – teleskop poruszający się po orbicie okołoziemskiej, jeden z najsłynniejszych teleskopów świata. Nazwany na cześć astronoma Edwina Hubble'a. Wystrzelony w 1990 roku. Jest efektem współpracy NASA i ESA. W 2021r prawdopodobnie zastapi go Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba.

W 1923 roku Hermann Oberth, jeden z trzech ojców techniki rakietowej, wysunął pomysł wyniesienia teleskopu na orbitę przy pomocy rakiety.

Zalety pozaziemskiego obserwatorium astronomicznego

Historia Teleskopu Hubble'a rozpoczęła się jednak nieco później, bo po drugiej wojnie światowej. W 1946 Lyman Spitzer napisał referat zatytułowany Zalety pozaziemskiego obserwatorium astronomicznego. Opisał w nim przewagi teleskopu pozaziemskiego nad ziemskim.

• Rozdzielczość kątowa. Atmosfera mocno zakłóca widoczność, a teleskop umieszczony poza atmosferą byłby „odporny” na te zniekształcenia;
• Obserwacje. Atmosfera silnie absorbuje podczerwień i ultrafiolet, natomiast teleskopy kosmiczne wiele ze swoich zdjęć robią właśnie w ultrafiolecie i podczerwieni.

Lata sześćdziesiąte

Większość kariery Spitzer poświęcił właśnie na budowę teleskopu kosmicznego. W 1962 roku zasugerowano, aby projekt realizować razem z lotami kosmicznymi. Trzy lata później Spitzer awansował na przewodniczącego komisji, któa zajmowała się pracą nad teleskopami kosmicznymi.

Próbne teleskopy

W 1962 roku Wielka Brytania wystrzeliła pierwszy orbitujący teleskop kosmiczny. W 1966 NASA wysłała próbny teleskop w ramach programo OAO (Orbitalnych Obserwatoriów Astronomicznych), OAO-1. Niestety, bateria słoneczna zepsuła się po 3 dniach. Wysłany w 1968 roku OAO-2 poradził sobie lepiej, działał 4 lata, mimo, iż jego misja planowana była na rok.

Misje OAO ukazały jak ważną rolę w astronomii mogą odgrywać obserwatoria pozaziemskie. W 1968 NASA zaplanowała umieszczenie w przestrzeni kosmicznej 3 metrowej średnicy teleskopu zwierciadlanego, nazwanego prowizorycznie Wielkim Teleskopem Kosmicznym (LST), z datą startu szacowaną na rok 1979. Plany te wzmocniły nacisk na potrzebę załogowych misji remontowych, aby zapewnić długie funkcjonowanie bardzo drogiego programu. Zbieżność rozwoju programu statków kosmicznych wielokrotnego użytku dawała nadzieję, iż niebawem pomysł doczeka się realizacji.

Poszukiwanie funduszy

Konstruowanie teleskopu

Sukces OAO sprawił, że konstrukcja LST stała się priorytetem. NASA powołała dwie komisje. Jedna z nich była odpowiedzialna za stronę techniczną projektu, druga natomiast miała wyznaczyć jego naukowe cele. Po ustaleniu owych celów pojawił się dość poważny problem. Otóż, budowa teleskopu pracującego w kosmosie będzie kosztowała więcej niż konstrukcja przyrządu naziemnego. Kongres Stanów Zjednoczonych zakwestionował wiele punktów proponowanego budżetu i wymusił cięcia dla przygotowań, skupiających się w owym czasie na doborze przyrządów i narzędzi dla teleskopu. W 1974 roku, w wyniku nacisków Geralda Forda Kongres Stanów Zjednoczonych wstrzymał jego finansowanie. W odpowiedzi na tą sytuację, wielu astronomów spotkało się osobiście z kongresmenami i senatorami, na wielką skalę zostały również zorganizowane kampanie pisania listów. Narodowa Akademia Nauk opublikowała raport podkreślający potrzebę kosmicznego teleskopu. Ostatecznie, senat zgodził się na połowę budżetu początkowo zaakceptowanego przez Kongres. ESA zgodziła się sfinansować i dostarczyć oprzyrządowanie pierwszej generacji wraz z zasilającymi je panelami słonecznymi w zamian za gwarancję, że europejscy astronomowie będą mieli udostępnione przynajmniej 15% czasu obserwacji. Ostatecznie Kongres przeznaczył 36 milionów dolarów na rok 1978. Projektowanie LST rozpoczęło się na poważnie. Datę wystrzelenia ustalono na 1983 rok, a teleskop nazwano imieniem Edwina Hubble'a – człowieka, który jako pierwszy odkrył, że Wszechświat się rozszerza.  

BY REX:D

Katastrofa Challengera, start

Jedno z najsłynniejszych zdjęć wykonanych przez Teleskop Hubble'a – emisyjna Mgławica Orzeł

Teleskop Hubble'a widziany z pokładu promu Discovery podczas misji STS-82 (1997)

Teleskop Hubble'a widziany z pokładu promu Atlantis podczas misji STS-125 (2009)

Ze względu na drobne komplikacje, NASA przełożyła start na październik 1986. Ta data wydawała się naprawdę realna. Jednakże, katastrofa Challengera wszystko zniszczyła. Loty wahadłowców wznowiono dopiero w 1988 roku, a Hubble'a wystrzelono 23 kwietnia 1990 z pomocą promu Discovery.

Awaria

Zaraz po starcie wykryto jeden drobny błąd, który mógł sprawić, że około 5 mld dolarów zostało wyrzucone w błoto. Główne zwierciadło na skutek błędnego działania aparatury pomiarowej na ziemi miało niewłaściwy profil, przez co zdolność rozdzielcza całego teleskopu znacznie odbiegała od oczekiwanej. W 1993 wysłano pierwszą misję serwisową, która m.in. zainstalowała moduł COSTAR korygujący obraz i niwelujący skutki wadliwego zwierciadła. Od tego czasu teleskop stał się istotnym narzędziem obserwacyjnym dla astronomii.

Główne osiągnięcia

• odkrycie komety Shoemaker-Levy 9;
• badanie czarnych dziur;
• badanie planet karłowatych;
• wykonanie wielu foografii niemożliwych do zrobienia z Ziemi (pokaz w formie filmu).

Galeria

Szablon:ANM